Nie tylko zawodowi spawacze, ale też hobbyści spawania „po godzinach” i domowi majsterkowicze znać powinni kilkadziesiąt popularnych pojęć spawalniczych, które pojawiają się w instrukcjach i poradnikach. Ułatwia to naukę i pomaga lepiej orientować się w branży – praca staje się łatwa i przyjemna. Poniżej praktyczny słownik spawacza od handlowiec-rs!
Pojęcia ogólne:
Źródło spawalnicze – urządzenie wykorzystywane do spawania łukowego, czyli spajania materiałów z wykorzystaniem ciepła elektrycznego łuku spawalniczego. Popularna nazwa to spawarka, przy czym mówiąc źródło spawalnicze - mamy na myśli urządzenie bez osprzętu.
Spawarka inwertorowa – spawarka, w której jako źródło prądu wykorzystuje się technologię inwertorową. To spawarka nowej generacji, lekka i mała, o bardzo dobrych parametrach. Wypiera tradycyjne spawarki transformatorowe.
Spawarka transformatorowa – spawarka, której źródło prądu to transformator. To urządzenie starszej generacji, duże i ciężkie, powoli wypierane przez inwertorowe modele. Jej zalety to prosta konstrukcja, łatwa naprawa i niezawodność.
Cykl pracy spawarki – wyznaczany jest według aktualnych wytycznych normy spawalniczej 60974-1. Oznacza jak długo pod danym obciążeniem spawarka może spawać bez przerwy. Wyrażany jest w % dla 10 minutowego cyklu. Dla przykładu cykl pracy 60% dla prądu 160A oznacza, że przy zadanym obciążeniu 160A, spawarka będzie mogła spawać w sposób ciągły przez 6 minut, zanim się zagrzeje.
Chłodnica spawalnicza – urządzenie do chłodzenia uchwytów spawalniczych. Wymiana ciepła z otoczeniem odbywa się w zamkniętym obiegu płynu chłodzącego. Poprawia komfort i bezpieczeństwo pracy.
Osprzęt spawalniczy – sprzęt i akcesoria niezbędne do prowadzenia procesu spawania, takie jak np. uchwyt spawalniczy, zacisk masowy, reduktor, przyłbica spawalnicza.
Uchwyt spawalniczy (przewód roboczy) – uchwyt do spawania z rękojeścią. Jego budowa i parametry zależą od metody spawania i zakresu prądów do jakich jest przewidziany.
Przewód masowy (uchwyt masowy) – kabel odpowiadający za przepływ prądu przez spawany materiał. Istnieją różne rodzaje, odmienne pod kątem obciążalności prądowej, średnicy czy typu zacisku (kleszczowe, śrubowe, magnetyczne).
Prąd spawania – wartość natężenia prądu ustawiana w urządzeniu w stosunku do rodzaju i grubości spawanego materiału. Tylko poprawne ustawienie tego parametru umożliwia wykonanie prawidłowej i estetycznej spoiny. Podawany w amperach.
IGBT – nowoczesne tranzystory bipolarne, które redukują straty mocy i zakłócenia elektromagnetyczne, zwiększają wydajność źródła prądu i umożliwiają dostosowanie prądu do zmian parametrów. Wykorzystywane w spawarkach inwertorowych.
MOSFET – technologia produkcji tranzystorów polowych z izolowaną bramką oraz obwodów układów scalonych. Tranzystory MOSFET także stosuje się w spawarkach inwertorowych, ale są już wypierane przez mniejsze i lżejsze tranzystory IGBT. Początkowo bardziej technologia bardziej popularna od IGBT.
2T/4T Dwutakt i czterotakt – system sterowania cyklem spawania. W dwutakcie po wciśnięciu przycisku spawanie się rozpoczyna, a po zwolnieniu przycisku kończy. W czterotakcie wciśnięcie i zwolnienie przycisku rozpoczyna proces, a powtórzenie czynności go kończy. Czterotakt poleca się do dłuższych spoin lub np. podczas spawania metodą TIG.
Pirometr – urządzenie służące do bezdotykowego pomiaru temperatury. Wykrywa poziom promieniowania cieplnego emitowany przez przedmiot.
Drut spawalniczy – drut dobierany do metody spawania oraz rodzaju i właściwości łączonych materiałów. Zostaje nadtopiony przez łuk elektryczny wraz z powierzchnią spawaną i tworzy jeziorko spawalnicze, które po zastygnięciu zamienia się w spaw.
Gaz osłonowy – gaz techniczny, wykorzystywany do osłony łuku i jeziorka przed utlenianiem oraz czynnikami zewnętrznymi. W zależności od metody stosuje się gaz aktywny lub obojętny chemicznie. Np. argon, azot, dwutlenek węgla lub mieszanki gazów.
Kurtyna spawalnicza – osłona stanowiska spawalniczego, tworzona najczęściej z tworzywa PVC. Zatrzymuje promieniowanie ultrafioletowe, podczerwone i odpryski. Chroni osoby bez odzieży ochronnej znajdujące się w pobliżu stanowiska spawania.
Dysza gazowa – część eksploatacyjna palnika, która służy do sterowania kierunkiem i charakterystyką wypływu gazu oraz koncentruje gaz osłaniający jeziorko i koniec końcówki prądowej. Nazywana „łuską” i dobierana do rodzaju palnika.
Spawanie synergiczne – „synergia”; funkcja ułatwiająca dobór ustawień, np. na podstawie rodzaju i grubości spawanego materiału oraz średnicy drutu. Urządzenie automatycznie dobiera np. prędkość posuwu drutu czy natężenie prądu spawania.
Spawanie pulsem – „puls”; funkcja spawarki, która umożliwia spawanie prądem pulsacyjnym. Spawanie z pulsem obecnie dostępne jest w metodzach MIG/MAG, MMA i TIG. W każdej z tych metod, działa na różnych zasadach.
[product category_id="1" limit="4" onlyAvailable="true"]
Proces spawania:
Spoina spawalnicza – miejsce łączenia materiałów (stopienia i zestalenia). Inaczej „spaw”, „połączenie spawane” lub „złącze spawane”.
Lico spoiny – zewnętrzna powierzchnia spawu od strony jego układania.
Łuk spawalniczy – impuls elektryczny, który przepływa między elektrodą, a częścią spawaną. Zajarzenie łuku odbywa się m.in. poprzez zwarcie elektrody z materiałem i szybkie cofnięcie. Służy do spawania – dzięki jego temperaturze topią się materiały.
Jeziorko spawalnicze – nadtopiony, płynny metal (materiał i drut lub elektroda), który wytwarza się w miejscu zajarzenia łuku. Musi być chronione przed czynnikami zewnętrznymi i utlenianiem np. poprzez gaz osłonowy. Po zastygnięciu tworzy spoinę.
Oznaczenia spoin spawalniczych – umowne symbole rodzajów spoin stosowane np. na rysunkach technicznych (więcej: Rodzaje spoin spawalniczych i oznaczenia).
Spawarki MMA:
Elektroda spawalnicza (elektroda otulona) – elektroda składająca się z rdzenia metalowego i otuliny. Otulina rozkłada się na substancje służące jako gaz osłonowy. Są różne rodzaje elektrod spawalniczych: rutylowe, kwaśne, zasadowe i celulozowe.
MMA – spawanie łukowe elektrodą otuloną. Elektroda topi się wraz ze spawanym materiałem i tworzy jeziorko (po ostygnięciu spaw). Z otuliny elektrody wydzielają się gazy osłonowe, a w miejscu łączenia tworzy się warstwa żużlu.
Anti-Stick – funkcja przeciwzwarciowa spawarki MMA. Gdy elektroda przyklei się przez przypadek do spawanego materiału, zostają odcięte lub zredukowane napięcie i prąd spawania. Spawacz może oddzielić elektrodę bez ryzyka porażenia wzroku.
ARC Force – funkcja spawarki MMA, która poprawia stabilność łuku i zapobiega przywieraniu elektrody. Ułatwia utrzymanie i prowadzenie łuku. Szczególnie polecana podczas spawania w pozycjach wymuszonych.
Hot Start – „gorący start”, funkcja ułatwiająca rozpoczęcie procesu i zapobiegająca przyklejaniu się elektrody w pierwszej fazie prac poprzez chwilowe zwiększenie prądu spawania w momencie zajarzenia łuku.
[product category_id="17" limit="4" onlyAvailable="true"]
Spawarki MIG/MAG:
Migomat – potoczna nazwa spawarki do spawania metodami MIG i MAG. Szeroka grupa urządzeń wykorzystywanych przez profesjonalnych spawaczy oraz hobbystów.
MAG – spawanie elektrodą topliwą w osłonie gazów aktywnych.
MIG – spawanie elektrodą topliwą w osłonie gazów obojętnych, np. argonu. Metodę MIG/MAG stosuje się do spawania większości materiałów. Pomiędzy materiałem a elektrodą jarzy się łuk, który wraz z jeziorkiem jest chroniony przez gaz osłonowy.
FLUX – spawanie łukowe drutem samoosłonowym. Metoda podobna do MIG/MAG, natomiast drut spawalniczy jest wypełniony topnikiem bądź substancją chemiczną, z których wytwarzają się gazy osłonowe. Nie wymaga stosowania gazu osłonowego.
Podajnik drutu spawalniczego – urządzenie do podawania drutu podczas spawania.
[product search="migomat" limit="4" onlyAvailable="true"]
Spawarki TIG:
TIG – spawanie nietopliwą elektrodą wolframową w osłonie gazów obojętnych. Łuk jarzy się pomiędzy elektrodą (wolfram czysty lub uszlachetniony) a materiałem. TIG ma szerokie zastosowanie, a wykorzystywana jest zwłaszcza do spawania aluminium.
Wykres przebiegu TIG – „drabinka TIG”. Wykres ułatwiający regulację spawarki w zależności od trybu spawania. Uwzględnia takie parametry jak: prąd początkowy, gaz „przed” i „po”, narastanie prądu, prąd spawania, opadanie prądu, prąd końcowy.
Częstotliwość AC – ważny parametr spawarki TIG AC, zwłaszcza w procesie spawania aluminium; wyrażany w hercach. Wyznacza, ile cykli prądu przemiennego przypada na sekundę. Wraz z większą częstotliwością poprawia się jakość spoiny.
AC Balans – funkcja regulacji czasu trwania polaryzacji dodatniej w stosunku do ujemnej w pojedynczym okresie. Przekłada się m.in. na ilość ciepła wprowadzanego w materiał i czyszczenie materiału z warstwy tlenków.
Bi-Level – funkcja, która umożliwia przechodzenie pomiędzy różnymi wartościami prądu w trakcie spawania TIG bez przerywania pracy (szybkie naciśnięcie przycisku).
[product category_id="7" limit="4" onlyAvailable="true"]
